Η “Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας (Avoidant Personality Disorder – AvPD)” είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έντονη αίσθηση ανεπάρκειας, φόβο κριτικής και απόρριψης, καθώς και διαρκή αποφυγή κοινωνικών σχέσεων και δραστηριοτήτων. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή επιθυμούν τις κοινωνικές επαφές, αλλά η ακραία ευαισθησία τους στην απόρριψη και την κριτική τους οδηγεί σε απομόνωση.
Τα βασικά συμπτώματα της αποφευκτικής διαταραχής περιλαμβάνουν:
1. Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Οι πάσχοντες αισθάνονται ανεπαρκείς και υποτιμούν τις ικανότητές τους. Συχνά πιστεύουν ότι είναι κατώτεροι σε σχέση με άλλους ανθρώπους.
2. Φόβος απόρριψης και κριτικής: Αυτός ο φόβος είναι τόσο έντονος που αποφεύγουν τις κοινωνικές καταστάσεις, όπου πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο αρνητικής κριτικής ή ταπείνωσης.
3. Απομόνωση: Αν και επιθυμούν τη συντροφικότητα, συχνά αποφεύγουν τις κοινωνικές σχέσεις, ακόμα και με συναδέλφους ή γνωστούς, λόγω του φόβου ότι θα απορριφθούν ή θα ντροπιαστούν.
4. Ευαισθησία στην απόρριψη: Τα άτομα με AvPD βιώνουν την απόρριψη ως ιδιαίτερα τραυματική, ακόμα κι αν πρόκειται για μικρές ή αντιληπτές απορρίψεις.
Η αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας έχει σοβαρό αντίκτυπο στις σχέσεις και τη ζωή του ατόμου. Οι πάσχοντες συνήθως αποφεύγουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, απομονώνονται και χάνουν ευκαιρίες επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης λόγω του φόβου της αποτυχίας ή της κριτικής. Συχνά, επιλέγουν εργασίες και δραστηριότητες που περιορίζουν την ανάγκη για κοινωνική αλληλεπίδραση.
Οι αιτίες της διαταραχής δεν είναι πλήρως κατανοητές, αλλά συνδέονται με ένα συνδυασμό βιολογικών, γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η εμπειρία απόρριψης ή ταπείνωσης κατά την παιδική ηλικία, η υπερπροστατευτική ανατροφή ή η κακοποίηση μπορεί να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της διαταραχής.
Η θεραπεία για την αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας περιλαμβάνει κυρίως την ψυχοθεραπεία. Η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς βοηθά τα άτομα να τροποποιήσουν τις αρνητικές σκέψεις τους σχετικά με τον εαυτό τους και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Η θεραπεία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες, για να βελτιωθεί η ικανότητα του ατόμου να αλληλεπιδρά με άλλους με πιο υγιή τρόπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν φαρμακευτικές αγωγές, όπως αντικαταθλιπτικά, για τη μείωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης.
Με την κατάλληλη θεραπεία, οι ασθενείς μπορούν να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και να βελτιώσουν την κοινωνική και προσωπική τους ζωή, ξεπερνώντας σταδιακά τον φόβο της απόρριψης.
